گواهی انحصار وراثت : از جمله مواردی كه نوعاً گريبانگير تمامی افراد جامعه بوده و يا خواهد بود فوت يكی از بستگان نزديك است كه آثاری از جمله لزوم تعيين تكليف مايملك وی و ميزان سهم و حقوق وراث را بدنبال دارد؛موضوعی كه بسيار مورد سوال است، چگونگی و تشريفات دادرسی مربوط به صدور گواهی انحصار وراثت است.
در اين نوشتار سعی شده اقداماتی كه به منظور اخذ گواهی انحصار وراثت لازم است، به زبانی ساده بيان گردد. مدارك لازم برای تقاضای انحصار وراثت :
۱- شناسنامه و گواهی فوت متوفی :
پس از فوت متوفی مراتب توسط اداره ثبت احوال ثبت گرديده و شناسنامه فوت شده باطل و گواهی فوت صادر می‌گردد. ارايه اصل گواهی فوت و كپی برابر اصل شده آن به ضميمه درخواست الزامی است.
۲- استشهاديه محضری :
اسامی كليه وراث می‌بايست در فرم مخصوصی كه توسط دادگستری در اختيار متقاضيان قرار می‌گيرد نوشته و توسط ۲ نفر از اشخاصی كه وراث و متوفی را می‌شناسند در يكي از دفاتر اسناد رسمی امضاء شده و امضاء ايشان نيز توسط دفاتر اسناد رسمی گواهی شود.
۳- رسيد گواهی مالياتی (ماليات بر ارث ):
وراث بايد پس از فوت متوفی ليست كليه اموال و داراييهای منقول و غيرمنقول متوفی را به اداره دارايی حوزه محل سكونت متوفی ارايه نمايند و رسيد آنرا دريافت داشته و بهمراه تقاضای گواهی انحصار وراثت به دادگاه تقديم نمايند .
۴- كپی برابر اصل شده شناسنامه وراث :
متقاضی انحصار وراثت می‌بايست علاوه بر شناسنامه خود كپی برابر اصل شده شناسنامه ساير وراث را نيز تهيه و به دادگاه تقديم نمايد. ارايه اصل شناسنامه‌ها جهت ملاحظه توسط مدير دفتر دادگاه الزامی‌ست .
۵- دادخواست :
پس از تهيه مدارك فوق الذكر، متقاضی بايد دادخواستی به خواسته صدور گواهی انحصار وراثت تنظيم و همراه مدارك ياد شده به دادگاه ارايه نمايد. دادخواست را به كدام دادگاه ارايه نماييم؟ مطابق ماده ۲۰ قانون آيين دادرسی در امور مدنی دعاوی راجع به تركه متوفی در دادگاه محلی كه آخرين اقامتگاه متوفی در ايران آن محل بوده و اگر آخرين اقامتگاه متوفی معلوم نباشد رسيدگی در صلاحيت دادگاهی است كه اخرين محل سكونت متوفی در ايران در حوزه آن بوده است. بنابراين دادگاه صالح جهت تقديم دادخواست انحصار وراثت دادگاهی است كه آخرين محل سكونت متوفی بوده است . اشخاص صلاحيت‌دار برای ارايه دادخواست انحصار وراثت : وراث متوفی و اشخاص ذينفع (هر شخصي كه منفعتی در اموال متوفی دارد) می‌توانند از دادگاه تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نمايند
نكته قابل توجه اينكه چنانچه وراث و يا اشخاص ذينفع متعدد باشند نيازی به درخواست همگی آنها نمی‌باشد و اقدام يك نفر از افراد مذكور برای امضاء و ارائه دادخواست كافی است.
تشريفات دادرسی پس از تقديم دادخواست :
دادگاه پس از ملاحظه اسناد و مدارك مربوطه با هزينه متقاضی درخواست وی را يك نوبت در يكی از روزنامه‌های كثيرالانتشار يا محلی آگهی می‌نمايد. پس از گذشت يك ماه از تاريخ نشر آگهی در صورتی كه كسی به آن اعتراض ننمايد، بدون تشكيل جلسه رسيدگی و دعوت از وراث گواهی انحصار وراثت كه بيانگر مشخصات و تعداد وراث و نسبت آنها با متوفی و سهم ايشان از ماترك است صادر می‌نمايد.
در صورتيكه پس از نشر آگهی كسی به مفاد دادخواست معترض باشد و اعتراض خويش را تقديم دادگاه نمايد دادگاه جلسه‌ای را جهت رسيدگی تعيين نموده و به متقاضی و معترض ابلاغ مي‌نمايد و پس از رسيدگی حكم مقتضی صادر می‌نمايد كه قابل تجديدنظر خواهد بود.
نكات قابل توجه در گواهی انحصار وراثت : – در صورتی كه در زمان فوت نطفه‌ای منعقد شده باشد، جنين نيز جزء وراث قرار می‌گيرد و بايد در دادخواست مربوطه قيد شود. – در صورتی كه برای محجور قيم مشخص نشده باشد دادستان می‌تواند به درخواست گواهی انحصار وراثت اعتراض نمايد. – در صورتی كه بهای تركه بيش از ۱۰ ميليون ريال نباشد ضرورتی برای نشر آگهی نيست در اين حالت دادگاه با ملاحظه مستندات و مدارك تقديمی اتخاذ تصميم می‌نمايد .
– در مورد وراث روستاييان در صورتی كه بهای تركه بيش از ۱۰ميليون ريال باشد آگهی برای يك بار و در يك روز در معابر و اماكن عمومی روستای محل اقامت متوفی نصب خواهد شد و نيازی به نشر آگهی در جرايد نيست . – در صورتيكه متقاضی نام يك يا چند تن از وراث را در دادخواست اعلام ننمايد، عمل وی در حكم كلاهبرداری بوده با شكايت ايشان قابل تعقيب و مجازات خواهد بود.
سونیا علی بالازاده / کارشناس ارشد حقوق خصوصی
ثبت دیدگاه